SPİNAL KORD YARALANMASI NEDİR?
Spinal kordun(omurilik) travmatik bir sebeple hasarı sonucu sinirlerin normal motor, duysal ve otonomik fonksiyonlarında kayıp veya değişiklik meydana gelmesi ile oluşur. Travmatik hasarın seviyesine göre de değişik klinik bulgular ortaya çıkmaktadır.
Spinal kord yaralanmaları %47.7 trafik kazası, %20.8 yüksekten düşme, %14.6 şiddet yaralanması, %14.2 spor yaralanması, %2.7 diğer sebepler olarak oluş şekline göre sınıflandırılabilir.
Travmatik nedenler;
-yüksekten düşme
-trafik kazası
-kurşunlanma
-asansör kazaları
-denize atlama
-ağır bir cisim altında kalma olarak sıralanabilir.
Non-travmatik(travmatik olmayan) nedenler;
-vasküler
-enfeksiyonlar(guillian barre, osteomyelit)
-dejeneratif(SMA, MS, ALS)
-tümör
-mekanik
-radyasyon myelopatisi
-elektrik kazalarıdır.
Spinal kord yaralanmaları sonucu nöron bölgesinin etkilenen kısmına göre değişik lezyonlar ortaya çıkmaktadır. Değerlendirme sonucunda kişiye özgü rehabilitasyon programı, aile eğitimi, günlük yaşam becerileri eğitimi gibi birçok durum planlanır.
Spinal kord yaralanmaları tedavisi;
- TIBBİ BAKIM
- DUYU VE MOTOR KAYBIN FONKSİYONEL SEVİYESİ
- REHABİLİTASYON
Spinal kord yaralanmaları tedavisinde öncelikli amaçlar;
-Dekübitisleri önlemek
-Kontraktürleri önlemek
-Eklem hareket açıklığı devamını sağlamak ve fonksiyonel kasları kuvvetlendirmek
-Negatif Calsiyum dengesini ve hipotansiyonu önlemek
-Üriner enfeksiyonları önlemek.
FİZYOTERAPİ PROGRAMI:
I. Devre hastanın yatak dönemi;
POZİSYONLAMA
PASİF ROM(EKLEM HAREKET AÇIKLIĞI) HAREKETLERİ
SAĞLAM KASLARIN KUVVETLENDİRİLMESİ
SOLUNUM EGZERSİZLERİ
YATAK İÇİNDE DÖNME, OTURMA AKTİVİTELERİ
PARAPLEJİK HASTALARDA ÜST EKSTREMİTE, ABDOMİNAL VE SIRT KASLARINA EGZERSİZLER
GERME EGZERSİZLERİ ( YUM. DOKU KALSİFİKASYONU, VERTEBRA KIRIĞI, DİSK HERNİSİ VARSA YAPILMAZ)
VENÖZ VE LENFATİK DÖNÜŞ İÇİN MASAJ
İŞ VE UĞRAŞI TEDAVİSİ BAŞLATILMALI
II. DEVRE (YOĞUN REHABİLİTASYON)
Hafif dokunma, propriosepsiyon, kas tonusu ve fonksiyonel değerlendirme yapılmalı.
I. Devre egzersizlerine devam
Mat egzersizlerine başlanır.
Transfer ve tekerlekli sandalye aktiviteleri öğretilir.
Paralel barda geçici cihazlarla ayakta durma- denge- yürüme eğitimi
Fonksiyonel durumuna göre cihazına kara verilir..
Üst seviye PP- QP hastalarda TS verilir.
III. Devre:
Cihazı hazırlanmıştır.
Fonksiyonel durumuna paralel olarak GYA’de maksimum yeterlilik düzeyine ulaşmak.
PARAPLEJİLİ BİR HASTA İÇİN :
I. –II devre egzersizlerine devam.
Cihazla paralel barda yürüme
Cihazla ve koltuk ddeğneği ile bar dışında yürüme.
Cihazın giyilip- çıkarılması
Cihaz ile transferlerin öğretilmesi, fonksiyonu artıran dinamik ve statik splintlerin verilmesi
Fonksiyonel iş ve uğraşı tedavisine devam edilmeli, ev ve iş koşulları düzeltiilmeli, iş kapasitesi belirlenerek uygun mesleki rehabilitasyon uygulanmalıdır.
En uygun TS’nin seçilmesi.